Bu makalede; vitaminler ne işe yarar, vitaminler hangi besinlerde bulunur, vitaminler düzenleyici midir gibi sorulara yanıt vermeye çalışacağız. Aynı zamanda; vitaminlerin görevleri, vitaminlerin bulundukları besinler, vitaminlerin özellikleri, vitaminlerin görevleri gibi konuları da her bir vitamin için ayrı ayrı ele alacağız.
Vitaminler her zaman adını duyabildiğimiz bir besin grubudur. Vücudumuz için gerekli olan ve en basit organik maddeler olarak niteleyebileceğimiz vitaminler, vücudumuzda gerçekleşen çoğu metabolik tepkimelere katalizör (başlatan, hızlandıran) görevi gören enzimlerin çalışması için gereklidir.
Dört vitamin türü, yağda çözünebilir ve bu sayede vücudun yağ dokusunda depolanırlar. Bunlar:
A, D, E ve K vitaminleridir. B ve C vitaminleri ise suda çözünürler.
Özellikle yağda çözünen vitaminlerin fazla alımı da sorunlara yol açabilmektedir.
Vitaminlerin Özellikleri
A Vitamini
A vitamini, yağda çözünen bir vitamindir. Vücudunuzun sağlıklı dişler, kemikler, yumuşak dokular ve cilt oluşturmasına yardımcı olur. Göz sağlığı için çok önemlidir. Ayrıca bakteriyel ve viral enfeksiyonlardan korunmanıza, gece körlüğünü önlemenize ve saçınızı ve tırnaklarınızı sağlıklı tutmanıza yardımcı olabilir.
A vitamini açısından zengin besinler şunlardır:
- Havuç
- Tatlı patates
- Kış kabağı
- Kavun
- Kayısı
- Ispanak, lahana
- Brokoli
A vitamini eksikliğinde şu hastalıklar görülebilir
- Bağışıklık sistemi zayıflığı
- Gece körlüğü
- Büyüme-gelişme yavaşlaması
A vitamini fazlalığı ise şu tip sorunlara yol açabilir:
- Doğum anormallikleri,
- Karaciğer problemleri,
- Kemik mineral yoğunluğunda azalma ve osteoporoz,
- Hamilelik planlayan ve hamile olan kişilerde ise A vitaminin azaltılması tavsiye edilir.
D Vitamini
Öncül vitamin (provitamin) şeklinde alınan D vitamini deri altında ultraviyole ışınları ile aktifleşir.Yani Güneş ışığı D vitaminin etkileşimi için kritik önem taşır. D vitamini Kalsitonin ve Paratormon hormonlarının mekanizmalarına etki ederek Ca ve P minerallerinin kemiklerde depo edilmesini sağlar. D vitamini eksikliği, çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde osteomalazi hastalıklarının oluşmasını sağlar. Ayrıca D vitamini ‘’ National Cancer Institute Source’’ e göre kolorektal kanser geliştirme riskinizi azaltmaya da yardımcı olabilir.
D vitamini içeren besinler
- Süt, ayran, kefir, peynir ve yoğurt
- Tereyağı
- Ton balığı
- Somon
- Uskumru
- İstridye
- Karaciğer
E Vitamini
E vitamini sinir sisteminin, kasların, hipofiz gibi endokrin bezlerin ve üreme organlarının fonksiyonları için öneme sahiptir. E vitamini, biyolojik bir antidoksidan olup, atardamar hastalıklarının ve kanserin gelişmemesi için önemlidir. Ayrıca E vitamini hücrelerinizi hasarlardan korumaya yardımcı olur. Vücudunuzun K vitaminini kullanmasına ve kas hücrelerini onarmasına yardımcı olur.
E vitamini içeren besinler;
- Buğday tohumu yağı
- Ay çekirdeği
- Badem
- Ayçiçek yağı
- Fındık
- Fıstık ezmesi
- Yer fıstığı
- Mısır yağı
- Domates
K Vitamini
Kan pıhtılaşmasında önemli bir yeri olan vitamindir. Karaciğerde protrombin üretilmesinde katkısı büyüktür. Genelde; eksikliğinde, kan ile ilgili belirtiler ( pıhtılaşmada sorunlar ve aşırı kanama ) ortaya çıkar. Normal olarak bağırsak floramızda bulunan bakteriler tarafından sentezlenir ama dışarıdan da desteklenmelidir. Vücudumuzu hastalıklardan korur. Yaraların iyileşmesi için de K vitamini gereklidir.
K Vitamini içeren besinler:
- Bezelye, taze fasulye, soya ve meksika fasulyesi
- Domates
- Kırmızı ve beyaz et, ciğer ve böbrek gibi sakatatlar
- Fındık, ceviz, kaju gibi kuru yemişler
- Yumurta
- Süt ve süt ürünleri
- Çilek, üzüm, böğürtlen, yaban mersini, avokado, incir, nar gibi meyveler
B Vitamini
B-6, B-12 ve B-9 vitaminleri, uygun sinir fonksiyonu, DNA sentezi ve vücudunuzda kırmızı kan hücrelerinin oluşumu için gereklidir. Alyuvarların olgunlaşmasında da gereklidir. Yetersizliğinde Anemi ve kilo kaybı görülebilir ve kanser olma ihtimali yüksektir.
B vitamini içeren besinler:
- Tam tahıllar (kahverengi pirinç, arpa, darı)
- Et (kırmızı et, kümes hayvanları, balık)
- Tohumlar ve fındık (ayçiçeği tohumu, badem)
- Yumurta ve süt ürünleri (süt, peynir),
- Baklagiller (fasulye, mercimek)
C Vitamini
C vitamini ayrıca askorbik asit olarak da bilinir. Hücrelerinizin sağlığını korumaya yardımcı olan güçlü bir antioksidandır. Vücudunuzun demir emilimini artırır. Sağlıklı dişleri ve diş etlerini desteklemek, yaraları iyileştirmek ve enfeksiyona direnmenize yardımcı olmak için de önemlidir. Bağışıklık sistemi için de çok değerli olan C vitamini düzenli olarak alınmalıdır çünkü B ve C vitamini gibi suda çözünen vitaminler depolanamaz düzenli almak gerekir.
C vitamini içeren besinler:
- Portakal, mandalina, greyfurt, kivi, ananas, çilek ve daha birçok taze meyve,
- Domates,
- Roka, maydanoz, marul gibi yeşillikler,
- Taze kuşburnu
- Limon,
- Kırmızı ve yeşil biber
Bu yazımızda vitaminlerin özellikleri ve bulundukları besinlerden tek tek özetle bahsetmek istedik. Düzenli ve yeterli beslenme bütün vitaminlerin alınması için oldukça önemlidir. Sağlıkla kalın.
İlgili içerikler:
- Vitamin Ne Zaman İçilir? Vitamin İçmek İçin En Uygun Zaman Nedir? Vitamin Alırken Ne Yapmamalı?
- Günlük B12 İhtiyacı Ne Kadar? B12 Vitamini Vitamini Nelerde Var?
- K Vitamini Nelerde Var? K Vitamini Eksikliği Belirtileri, Günlük K Vitamini İhtiyacı
- Çok Fazla Vitamin Almak Ölümcül Olabilir mi?
- Vitamin Takviyelerinin Güvenli Kullanımı – Vitaminlerin Alınabilecek Üst Miktarları
- Vitamin Türleri Nelerdir? Yağda Çözünen Vitaminler Nelerdir? Suda Çözünen Vitaminler Nelerdir? Vitamin Çeşitleri
- Çok Fazla Vitamin Almanın Olası Riskleri – Fazla Vitamin Alımının Yan Etkileri
- Gebelikte Vitamin Almak İçin En İyi Zaman, Prenatal Vitamin
- Günlük C Vitamini İhtiyacınız Ne Kadar? C Vitamini İhtiyacı Nasıl Karşılanır?
- A Vitamini Akneler İçin Yararlı Mıdır? A Vitamini Takviyeleri, Topikal Ürünler ve A Vitamini İçeren Besinler
- E Vitamini Toksisitesi Nedir?
Sağlık, ilaçlar, bitkiler ve daha birçok eşsiz konu üzerine güncel makalelerimizden haberdar olmak için sosyal medya hesaplarımızı takip etmeyi unutmayın.
– Vitamin and mineral requirements in human nutrition 2nd Edition. World Health Organization and Food and Agriculture Organization of the United Nations. 2004. pp. 340–341. ISBN 9241546123.