Sistem biyolojisi, modern sağlık hizmetleri alanını, semptom temelli hastalık teşhisi ve tedavisinden, hastaların bireysel özelliklerine göre tedavi edildiği hassas tıbba aktif bir şekilde dönüştürmektedir. Yüksek verimli teknolojilerin geliştirilmesi, bilim adamlarının genomları, transkriptomları, proteomları, metabolomları ve diğer omik bilgilerini benzeri görülmemiş ayrıntılarla incelemelerini sağladı. Bu “omik” bilgi, sağlık ve hastalıkların küresel bir profilinin çıkarılmasına yol açmakta ve kişiselleştirilmiş sağlık izleme ve önleyici tedavi için yeni yaklaşımlar sağlamaktadır.
Yüksek verimli sıralama teknolojilerinin devrimi, DNA sıralama maliyetinde hızlı bir düşüşe yol açmıştır. Sonuç olarak, tüm genom dizilimi, sağlık ve hastalığın genetik temelini anlamaya yardımcı olacak uygun fiyatlı bir araç haline gelmektedir.
Elde edilen örneklerin analizi, araştırmacıların hastalıkların genetik temelini benzeri görülmemiş ayrıntılarla incelemelerine olanak tanıyan varyantların bir listesini de ortaya koymaktadır.
Bugüne kadar hem sağlıklı hem de hastalıklı bireyler için tüm genomlardan ve ekzomlardan büyük miktarda veri üretildi ve bu bilgi yalnızca hastalık sınıflandırmasına ve mekanizmanın aydınlatılmasına yardımcı olmakla kalmadı, aynı zamanda insanların gelecekteki tedavi perspektifini, hastalık teşhisi ve tedavisinden; kişiselleştirilmiş sağlık takibi ve önleyici tedavi yönüne çevirdi.
Hastalık Riski Tahmini
Kişiselleştirilmiş tedavide sistem biyolojisinin gücü, sadece hastalık mekanizmasının aydınlatılmasında değil, daha da önemlisi, hastalık riski tahmininde, kişiselleştirilmiş sağlık izlemesinde ve önleyici tedavide yatmaktadır. Çoğu hastalık komplikasyonunun, henüz erken aşamadayken geri döndürülmesi daha kolaydır.
Sistem biyolojisi, moleküler profilleri izlemek ve ağ karışıklığını gösterebilecek ince değişiklikleri tespit etmek için güçlü araçlar sağlar. Doktorlar ve patologlar, moleküler hastalık teşhisine ulaşmak için aktif olarak sistem araçlarını kullanmaktadır.
Sistem Biyolojisi Destekli Kişiselleştirilmiş Tedavi ile İlgili Endişeler
Bununla birlikte, biyoloji destekli kişiselleştirilmiş tedavi sistemleri endişesiz değildir. Sistem biyolojisinin ekolojik modelle birleştirilmesi gerektiğini ve klinik uygulamasının popülasyon taraması ve güçlü kanıtlarla doğrulamaya bağlı olması gerektiği düşünülmektedir.
Gereksiz hastalık taraması ve sınıflandırmanın, maliyeti düşürmek ve hastalara fayda sağlamak yerine sınırlı sağlık hizmeti kaynaklarını boşa harcayabileceği de savunulmaktadır.
Kişiselleştirilmiş tedavi için öngörülebilir bir diğer engel, gerekli müdahalenin mevcut popülasyon temelli seçeneklerin ötesinde olması durumunda kişiselleştirilmiş tedaviler geliştiren ve sağlayan kişidir.
Kişiselleştirilmiş ilaçların geliştirilmesi ve test edilmesi, bir nüfusu hedefleyen ilaçlarla karşılaştırıldığında çok büyük maliyetlere yol açabilir.
Ek olarak, biyoloji destekli kişiselleştirilmiş tedavi sistemleri, büyük ölçüde teknoloji geliştirmeye ve mükemmelliğe bağlıdır. Şu anda, mevcut platformlardan hiçbiri, SNR*(signal-to-noise ratio) oranını artırmaya yönelik etkili çabalardan sonra bile genomun her temelini doğru bir şekilde belirleyemiyor. Bu nedenle platforma özgü varyantlar genellikle titizlikle incelenmemektedir. Hastalığa neden olan herhangi bir varyantın gözden kaçması olasıdır.
Moleküler biyologların, sadece doğruluğu ve kapsamı iyileştirmekle kalmayıp aynı zamanda ilgili maliyetleri düşürmeye de yardımcı olacak mevcut teknolojilerin sürekli iyileştirilmesini sağlamak için bilgisayar bilimcileri ve donanım mühendisleriyle yakın bir şekilde çalışması gerekir.
Sonuç
Kişiselleştirilmiş tedavi, sağlık hizmetlerinin gelecekteki yönüdür ve sistem biyolojisi, olanak sağlayan güç olarak hizmet eder. Çeşitli klinik ve teknolojik endişelere rağmen, kişiselleştirilmiş sağlık takibinin ve önleyici tıbbın genel halkın sağlığını büyük ölçüde iyileştireceğine inanılmaktadır.
Yakın gelecekte, tüm genom bilgilerinin bir hastanın geleneksel tıbbi kaydının bir parçası olacağını ve klinikte veya evde omik profilleri incelenerek sağlığının rutin olarak izleneceğini görebiliyoruz. Üretilen verilerin güvenli bir şekilde saklanması gerekiyor ve hastaneler hem bilgi hizmeti hem de tanı ve tedavi merkezi olarak hizmet verecek.
Sağlık, ilaçlar, bitkiler ve daha birçok eşsiz konu üzerine güncel makalelerimizden haberdar olmak için sosyal medya hesaplarımızı takip etmeyi unutmayın.
Kaynaklar:
Rui Chen, Michael Snyder (2014) “Systems Biology: Personalized Medicine for the Future? ” CurrOpinPharmacol. 2012 Oct; 12(5): 623–628. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4076046/
F. Randy Vogenberg, Carol Isaacson Barash, Michael Pursel (2010) “Personalized Medicine” P T. 2010 Oct; 35(10): 560-562, 565-567, 576. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2957753/
