Hastalıkların erken tanınması, erken müdahale ve tedavi, daha ciddi olarak sağlık sorunu ve ölümlerin azaltılabilmesi için sağlık taramalarının yapılması ve devamlılığı önemlidir. Bu yazımızda; ülkemizde yapılan yenidoğan taramaları, okul çağındaki çocuklarda tarama programları, evlilik öncesi taramalar, prenatal tarama ve kanser taramalarından bahsedeceğiz.
Bir hastalığın taranabilmesi için:
- Tüm risk gruplarının taramasına olanak vermeli,
- Toplumda önemli bir sorun olmalı,
- Erken tanı konduğunda etkin ve kabul edilebilir bir tedavisi olmalı
- Güvenilir bir tarama testi olmalıdır
Tarama Testi
Henüz yakınması olmayan kişilerde hastalık olabileceğinin ön tanısı.
≠
Tanı Testi
Yakınması, hastalık belirtisi olan kişilerde
hastalığı teşhis.
Ülkemizde Yürütülen Tarama Programları
Yenidoğan Taramaları:
- Fenilketonüri
- Konjenital Hipotiroidi
- Biyotinidaz Aktivitesi ve Kistik Fibrozis
Fenil ketonüri, konjenital hipotiroidi, biyotidinaz eksikliğinde erken tanı ve tedavi zeka geriliğini önler.
Kistik fibrozis, salgı bezlerini etkileyerek, başta akciğerler olmak üzere pek çok organ bozukluğuna neden olur.
- Yeni doğan İşitme Taraması Programı
- Gelişimsel Kalça Displazisi Erken Tanı ve Tedavi Programı
Okul Çağındaki Çocuklarda Tarama Programları
İşitme Tarama Programı: İlköğretimin 1. yılında, okul ortamında, işitme taraması konusunda eğitimli sağlık personeli tarafından tarama odyometri cihazı ile test edilir.
Ağız, diş sağlığı taraması ve flor vernik uygulama: Ana sınıfı 60 ayını doldurmuş öğrenciler ile ilkokul 1. 2. ve 3. sınıf öğrencilerine yapılan taramadır.
Evlilik Öncesi Taramalar
Evlenmek üzere evlendirme memurluklarına başvuran tüm çiftler, “Evlilik Öncesi Sağlık Raporu” almak üzere ilçe sağlık müdürlüğüne başvurmalıdır.
Taramalarda istenen testler:
- Anti HIV (AIDS için)
- HbsAg, Anti-Hbs (Hepatit/sarılık için)
- VDRL(Sifiliz/frengi için)
- Akciğer Grafisi (Tüberküloz/verem için)
Kalıtsal Kan Hastalıkları
Ülkemizde talasemi ve orak hücre anemisi gibi kalıtsal kan hastalıkları önemli bir halk sağlığı sorunudur.
Türkiye’de akraba evlilikleri nedeniyle genetik geçişli hastalıkların görülme sıklığı artmaktadır.
- Taşıyıcıların tespiti
- Genetik danışma
- Prenatal (doğum öncesi) tanı
Prenatal Tarama (Gebelik Esnasında)
Gebeliğin sonuçlarını etkileyebilecek durumların ortaya çıkarılması ve anneye en az risk ve bebeğin sağlıklı doğumunu sağlamak amaçlanmıştır.
Prenatal Tarama Testleri
(11-14 Gebelik Haftası) İkili Test:
Kadın Doğum Uzmanı tarafından ultrasonografide gebelik haftası belirlenir ve ense kalınlığı ölçümü yapılır.
Anne kanında bazı özel hormonların düzeylerine bakılır.
(16-22 Gebelik Haftası) Üçlü Test:
Ultrasonografide gebelik haftası kontrol edilir ve anne kanında bazı hormonlar.
Kanser Taramaları
Kolon Kanseri: 50-70 yaş grubundaki kadın ve erkeklere, 2 yılda bir Gaitada Gizli Kan Testi uygulanır.
Meme Kanseri: 40-69 yaş aralığındaki kadınlara 2 yılda bir mamografi
Rahim Ağzı Kanseri: 30-65 yaş aralığındaki kadınlar her 5 yılda bir smear testi
Ülkemizde kanser taramaları Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM) kanserden korunma ve tarama yöntemleri hakkında eğitim almış olan doktor, hemşire, ebe, röntgen teknisyeni ve tıbbi teknologlar görevlendirilmiştir.
Çalışanlar aynı zamanda kişilerarası iletişim ve sağlık eğitmenliği konularında da eğitilmiştir.
Serviks ve meme kanserleri için yürütülen taramalar çeşitli yöntemlerle (mektup, telefon) kadınlar davet edilerek gerekli muayene ve testlerin yapılması şeklinde devam etmektedir.
Check Up veya Periyodik Muayene
- Kan şekeri
- Kan lipidleri
- Kan Basıncı
- İşitme sağlığı
- Görme sağlığı: katarakt, glokom, presbiyopi
- Kemik sağlığı
- Risk faktörleri
- Beslenme-Obesite
- Fiziksel aktivite
- Sigara
Sağlık, ilaçlar, bitkiler ve daha birçok eşsiz konu üzerine güncel makalelerimizden haberdar olmak için sosyal medya hesaplarımızı takip etmeyi unutmayın.
Sitenizi başarılı buluyorum, tebrik ederim. Toç.Bir.Sen Şube Başkanı B.Kürşad SEVİM
Teşekkürler, elimizden geldiğince topluma faydalı olmaya çalışıyoruz.