Homeostaz; organizmada normal şartların devamlılığı; dış dünyanın değişimleri karşısında iç çevre sabitliğinin sürdürülmesidir.
Örneğin insan vücudundaki homeostazi mekanizması, kandaki glikoz seviyelerini dar bir aralıkta tutar; bu mekanizma hormonal düzenlemenin önemli olduğu, birbiriyle etkileşen pek çok sistemden oluşur. Kan glikoz seviyelerini etkileyen iki tip antagonist hormon vardır:
✓ Kan şekerini arttıran katabolik hormonlar (glukagon, kortizol ve katekolaminler)
✓ Kan glikozunu azaltan bir anabolik hormon (insulin)
Bu hormonlar, endokrin doku toplulukları olan pankreatik adacıklardan salgılanır. Glukagon, alfa hücrelerden salgılanırken, insülin, beta hücreleri tarafından salgılanır. Bu iki hormon birlikte, bir reaksiyonun son ürününün başka bir reaksiyonun başlangıcını uyardığı bir süreçte negatif geri besleme (feedback) yoluyla kandaki glikoz seviyelerini düzenlerler. Kandaki yüksek glikoz seviyelerinde insülin; kandaki glikoz konsantrasyonunu düşürür. Düşük glikoz seviyesinde glukagon salgılanmasını tetikler ve döngüyü tekrarlar.
İnsülin hiperglisemiye (kan şekerinin normal sınırların üzerinde bulunması) yanıt olarak pankreastan direkt kan içine salgılanır. Aminoasit, serbest yağ asitleri, glukagon hormonu insülin salgılanmasını olumlu yönde etkilerken; adrenalin ve nöradrenalin, insülin salgılanmasını olumsuz etkiler. Ön hipofizden salgılanan STH ve ACTH homonları kan glikozunu yükseltme eğilimindedirler.
Kan glikozunun stabil kalması için insülin, glukagon, epinefrin ve kortizol modifikasyonları yapılır. Bu hormonların her birinin kan şekerini düzenleyen farklı bir sorumluluğu vardır: Kan şekeri çok yüksek olduğunda, insülin, kaslara fazla glikozu depolamak üzere almasını söyler. Glukagon kan glikoz seviyesinin çok fazla düşmesine yanıt verir; daha fazla glikoz üretmek için dokuyu bilgilendirir. Adrenalin, bir “kaç ya da kavga et” yanıtı durumundaki faaliyet için kasları ve solunum sistemini hazırlar. Son olarak, kortizol vücudu ağır stres zamanlarında yakıtla besler.
İlgili içerikler:
- Acıktınız Mı? Yoksa Sadece Sıkıldınız Mı? Psikolojik Açlık Tetikleyiciler Nelerdir? Fiziksel ve Duygusal Açlık
- Pankreas Ne İşe Yarar? Pankreas Nerededir? Pankreas Görevi
Sağlık, ilaçlar, bitkiler ve daha birçok eşsiz konu üzerine güncel makalelerimizden haberdar olmak için sosyal medya hesaplarımızı takip etmeyi unutmayın.
