Yeterli fiziksel aktivite yapmak hem bedeninizi hem de zihninizi daha iyi hissettirebilir. Ayrıca sağlık sorunlarının önlenmesine veya geciktirilmesine yardımcı olabilir. Araştırmacılar vücudunuz için en uygun egzersizleri bulmanın yollarını arıyorlar.
Farklı egzersiz türleri, farklı yararlar sağlar. Kemiklerinizi ağırlıklarla güçlendirebilirsiniz. Esneme ile esnekliğinizi artırabilir veya aerobik aktivite ile kalp sağlığınızı iyileştirebilirsiniz.
Ancak insanların vücutları farklı şekilde inşa edilmiştir. Bazı insanlar güç sağlayan kas türlerinden daha fazlasına sahiptir. Diğerlerinde dayanıklılık sağlayan ve sizi uzun süre hareket ettiren türden daha fazlası vardır. İnsanların farklı sporlara doğal olarak uyum sağlayabilmesinin bir nedeni budur.
Ancak bu fikir sadece sporcular için geçerli değildir. İnsanların zinde kalmak için fiziksel aktivite yapmasını da etkiler.
Araştırmacılar, genlerin vücudumuzun fiziksel aktiviteye verdiği tepkileri nasıl etkilediğini inceliyorlar. Ayrıca egzersizin insanların bedenlerini nasıl farklı şekilde etkilediğine de bakıyorlar.
Genetik Faktörler Egzersizlerden Aldığınız Verimi Nasıl Etkiler?
Duke Üniversitesi’nde kalp hastalıklarının önlenmesi üzerine çalışan Dr. Kraus, farklı egzersiz türlerinin sağlık üzerinde farklı etkileri olması hakkında : “Faydalar türe, yoğunluğa ve egzersiz miktarına göre değişir” diyor.
Örneğin, araştırmalarda tempolu yürüyüş gibi uzun süreli orta yoğunluklu egzersizlerin kan şekeri seviyelerini düşürmede özellikle iyi olabileceğini gözlemlenmiştir. Bu, diyabeti önlemeye çalışan kişiler için önemli olabilir.
Belki de kalp krizini önlemeye yardımcı olmak için kanınızdaki “kötü” kolesterol seviyelerini düşürmek istiyorsunuz. Kraus, bunun için kalp atışlarınızı hızlandıracak çok sayıda yüksek yoğunluklu egzersizin daha yardımcı olabileceğini belirtiyor.
Bu etkileri çağlar boyunca ve hem erkekler hem de kadınlar için gözlemlenmiştir. Farklı gruplardaki bireylere bakıldığında, herkes aynı antrenmandan aynı faydayı görmemektedir.
“Genetik geçmişinizin egzersize tepkinizi nasıl belirlediğini anlamak istiyoruz”
Araştırma ekibi, koşu veya bisiklet gibi aerobik egzersizden, kalp sağlığı açısından en büyük gelişmeleri kimin alacağını tahmin eden bir dizi gen belirledi.
Bamman’ın ekibi, bir kuvvet antrenmanı programından kimin en fazla kas kütlesini kazanacağını tahmin etmeye yardımcı olabilecek bir dizi gen buldu. Ancak, bir tür egzersizden başka biriyle aynı faydaları elde edememenin, egzersizeden hiç fayda sağlanamayacağı anlamına gelmediği de belirtiliyor.
Bamman: “Herkes egzersize olumlu tepki veriyor” diyor. “Örneğin, diğer insanlar kadar kas kazanamayan kişiler de çalışmamızda güç kazandılar.
Araştırmacılar, egzersizin kan şekeri kontrolü gibi sağlığın farklı yönlerini nasıl etkilediğini tahmin edebilecek başka genler arıyorlar. Bir çalışmada, Kraus ve ekibi büyük bir grup insanda diyabet riskini azaltmak için bir egzersiz programını test etti.
“Bazı insanlar kan şekerlerini kontrol etmede büyük bir gelişme kaydetti ve bazı insanlar egzersizi yapmalarına rağmen sonuç alamadılar”
Belirli egzersizlerden kimin yararlanma olasılığının en yüksek olduğunu bilmek, sağlık hizmeti sağlayıcılarının tavsiyelerini insanlar için daha iyi uyarlamasına yardımcı olabilir.
Ancak bu çalışmalar hala erken aşamadadır. Bir sağlık sorununuz varsa, sizin için güvenli olan fiziksel aktivite türleri ve miktarları hakkında uzmanlarla konuşun.
Genetiğin Sporcular Üzerindeki Etkisi
Seçkin sporcuların yeteneklerini araştırmanın, insan vücudunun üst sınırlarını anlamamıza yardımcı olma potansiyeline sahip olduğu düşünülüyor.
Stanford Üniversitesi’nde egzersiz ve kalp üzerine çalışan Dr. Euan Ashley: “Bir sporcunun kesinlikle en yüksek seviyede performans göstermesi için her şeyin mükemmel çalışması gerekir”. Buna kaslar, kalp, kan hücreleri ve daha fazlası dahildir. Ashley, koşucular ve kayakçılar gibi sporcular üzerinde yapılan çalışmaların vücutlarının performansı üzerinde olumlu etkileri olan genetik farklılıklar bulduğunu söylüyor.
“Sporcular üzerinde çalışarak, bu vücut sistemlerinin her birinin uç noktaları hakkında daha fazla şey öğrenebiliriz. Bu durum, belirli sistemlerde hastalığı olan insanları tedavi etmemize yardımcı olabilir. ”
Mikropların Rolü
Egzersizlerin vücudunuzu nasıl etkilediğini belirleyen şey yalnızca biyolojiniz değildir. Bilim adamları mikrobiyomunuzun rolü hakkında gittikçe daha fazla şey keşfediyorlar. Mikrobiyom, vücudunuzun içinde ve üzerinde yaşayan mikropların toplamıdır.
Yakın zamanda yapılan bir çalışmada, araştırmacılar maraton koşucularında belirli bir bağırsak bakteri türünde değişiklikler buldu. Bu bakterileri farelere aktardılar. Bakteri verilen farelerin daha uzun süre çalışabildiği görüldü.
Bilim adamları, mikrobiyomun zindelikteki rolünü incelemeye daha yeni başlıyor. Bu tür çalışmalar zordur çünkü diyet, uyku ve hatta birlikte yaşanılan insanlar bile mikrobiyomunuzu etkileyebilir.
Araştırmacılar, biyoloji ve fiziksel aktivite hakkında daha fazla şey öğrenmeye devam ediyor. Ancak kim olursanız olun, ne kadar aktivite yaptığınız, sağlığınız için bir fark yaratacaktır. Uzmanlar, haftada en az 150 dakika orta ila şiddetli fiziksel aktivite yapılmasını tavsiye ediyor.
Kaynaklar :
Thalacker-Mercer A, Stec M, Cui X, Cross J, Windham S, Bamman M. “Cluster analysis reveals differential transcript profiles associated with resistance training-induced human skeletal muscle hypertrophy.” Physiol Genomics. 2013 Jun 17;45(12):499-507. doi: 10.1152/physiolgenomics.00167.2012. Epub 2013 Apr 30. PMID: 23632419.
Bouchard C, Sarzynski MA, Rice TK, Kraus WE, Church TS, Sung YJ, Rao DC, Rankinen T. “Genomic predictors of the maximal O₂ uptake response to standardized exercise training programs.” J Appl Physiol (1985). 2011 May;110(5):1160-70. doi: 10.1152/japplphysiol.00973.2010. Epub 2010 Dec 23. PMID: 21183627.
Tikkanen E, Gustafsson S, Amar D, Shcherbina A, Waggott D, Ashley EA, Ingelsson E.”Biological Insights Into Muscular Strength: Genetic Findings in the UK Biobank.” Sci Rep. 2018 Apr 24;8(1):6451. doi: 10.1038/s41598-018-24735-y. PMID: 29691431.
