Bu yazımızda; dopamin nedir, dopamin ne demek, dopamin ne işe yarar, dopamin nerede üretilir, dopamin nereden salınır gibi sorulara cevap vermeye çalışacağız
Dopamin, beyin hücreleri arasında bir haberci görevi görür ve günlük davranışlarımızın çoğu için önemlidir. Örneğin, nasıl hareket ettiğimizin yanı sıra ne yediğimiz, nasıl öğrendiğimiz ve hatta uyuşturucu bağımlısı olup olmadığımız konusunda bir rol oynar.
Dopamin Nedir? Dopamin Ne İşe Yarar?
Beyindeki kimyasal habercilere nörotransmitter denir. Hücreler arasındaki boşluklar arasında gidip gelirler. Bu haberciler daha sonra “reseptör” dediğimiz yerleştirme istasyonu moleküllerine bağlanır. Bu reseptörler, nörotransmitter tarafından taşınan sinyali bir hücreden komşusuna iletir.
Dopamin Nereden Salınır? Dopamin Nerede Üretilir?
Beynin farklı bölgelerinde farklı nörotransmitterler üretilir. İki ana beyin bölgesi dopamin üretir. Birine substantia nigra denir. Beyninizin tabanının her iki tarafında bulunan küçük bir doku şerididir. Orta beyin olarak bilinen bir bölgede bulunur. Diğeri ventral tegmental bölgedir. O da dopamin üretir.
Bu iki beyin bölgesi çok ince ve küçüktür. Birlikte bir posta pulundan daha küçüktürler. Ancak ürettikleri dopamin, beyin boyunca dolaşan sinyalleri iletir. Substantia nigra’dan gelen dopamin, hareketlere ve konuşmaya başlamamıza yardımcı olur. Bu bölgede dopamin salgılayan beyin hücreleri ölmeye başladığında, kişi hareket başlatmakta zorlanabilir. Bu, Parkinson hastalığı (en çok kontrol edilemeyen titremelerle bilinen bir durum) olan insanları perişan eden birçok semptomdan sadece biridir. Normal hareket etmek için Parkinson hastaları daha fazla dopamin üretmelerini sağlayan bir ilaç alırlar (veya beynin derin bölgelerini uyaran bir implant alırlar).
Dopamin ve “Ödüller”
Ventral tegmental bölgeden gelen dopamin, insanların hareket etmesine yardımcı olmuyor – en azından doğrudan değil. Bunun yerine, hayvanlar (insanlar dahil) bir ödül beklediğinde veya aldığında bu alan genellikle beyne dopamin gönderir. Bu ödül, lezzetli bir dilim pizza veya favori bir şarkı olabilir. Bu dopamin salınımı beyne az önce deneyimlediği her şeyin daha fazlasını almaya değer olduğunu söyler. Ve bu, hayvanların (insanlar dahil) davranışlarını, ödüllendirici öğe veya deneyimden daha fazlasını elde etmelerine yardımcı olacak şekilde değiştirmelerine yardımcı olur.
Dopamin ayrıca pekiştirmeye yardımcı olur – bir hayvanı tekrar tekrar bir şeyler yapmaya motive eder. Dopamin, örneğin bir laboratuvar hayvanının lezzetli yiyecek topakları elde etmek için bir kola art arda basmasını sağlayan şeydir. İnsanların başka bir dilim pizza aramasının bir nedeni de budur. Ödül ve pekiştirme, daha fazlası için geri dönebilmemiz için yiyecek veya su gibi önemli şeyleri nerede bulacağımızı öğrenmemize yardımcı olur. Dopamin ruh halini bile etkiler. Ödüllendirici şeyler bizi oldukça iyi hissettirme eğilimindedir. Dopamini düşürmek, hayvanların yeme ve içme gibi aktivitelerden zevk almamasına neden olabilir. Bu neşesiz duruma anhedonia denir.
Ödül ve pekiştirmedeki rolleri nedeniyle dopamin, hayvanların şeylere odaklanmasına da yardımcı olur. Sonuçta ödüllendirici olan her şey, genellikle dikkatimizi çekmeye değerdir.
Ancak dopaminin daha kötü bir tarafı var. Kokain, nikotin ve eroin gibi ilaçlar dopaminde büyük artışlara neden olur. Uyuşturucu kullanan insanların davranışları, kısmen bu dopamin artışından gelir. Bu da insanları zararlı olsalar bile bu ilaçları tekrar tekrar aramaya sevk edier. Gerçekten de, bu yüksek seviyedeki “ödülle” ilişkili olarak beyin, uyuşturucu kullanımına ve sonunda bağımlılığa yol açabilir.
İlgili içerikler:
- Plasebo Etkisi Nedir? Plasebo Etkisi Ne Demek?
- Antidepresan Yan Etkileri, Depresyon Belirtileri, Depresyon İlaçları
- Melatonin Nedir? Melatonin Uykunuzu Nasıl Etkiler? Sirkadiyen Ritim ve Uykusuzluk Hakkında
- Enerji İçeceği Bağımlılık Yapar Mı? Enerji İçeceği Zararları
- Kafein Toleransı Nedir? Günlük Ne Kadar Kafein Güvenlidir? Kafein Toleransı Vücudu Nasıl Etkiler?
Sağlık, ilaçlar, bitkiler ve daha birçok eşsiz konu üzerine güncel makalelerimizden haberdar olmak için sosyal medya hesaplarımızı takip etmeyi unutmayın.
Kaynak: Science News for Students
