Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna (DEHB ya da ADHD) sahip olan kişiler, dikkati sürdürmekte veya fiziksel enerjilerini ve hareketlerini kontrol etmekte zorluk yaşarlar.
DEHB, 3-17 yaş arası çocukların yaklaşık %9’unu ve yetişkinlerin %4’ünü etkileyen yaygın bir nörogelişimsel durumdur.
COVID-19 salgını birçok insan için bir dizi zorluğa neden olmaktadır. DEHB hastaları, pandemi nedeniyle özellikle strese açık olabilir ve bu nedenle artan davranış sorunları sergileyebilir.
Pandemi, DEHB’yi Nasıl Etkiler?
COVID-19 pandemisinin hem bireyler hem de küresel topluluk üzerinde önemli bir etkisi oldu. Fiziksel uzaklaşma gibi önleyici tedbirlerin uygulanması, DEHB olan çocuklar ve yetişkinler için öngörülemeyen sonuçlara yol açabilir.
Birçok yetişkin uzaktan çalışıyor ve çocuklar uzaktan eğitim görüyor. Bu yüz yüze iletişim eksikliği; can sıkıntısı ve yalnızlık gibi duygulara yol açabilir. Ek olarak, artan iletişim eksikliği, günlük görevleri yerine getirmeyi zorlaştırabilir. Sosyal izolasyon hem çocuklarda hem de yetişkinlerde daha kötü ruh sağlığı sonuçlarına yol açabilmektedir.
DEHB genellikle anksiyete ve depresyon gibi diğer zihinsel sağlık koşullarında ortaya çıktığından, sosyal izolasyon özellikle DEHB’ye sahip olan kişiler için zararlı olabilir.
Hayatı evden yönlendirmek, kişinin günlük rutinlerinde de büyük değişikliklere yol açabilir. Örneğin, DEHB olan kişiler, evde kaldıkları süre zarfı boyunca, aynı anda uyanmakta ve uykuya dalmakta zorluk çekebilirler. Düşük kaliteli uyku, çocuklarda DEHB semptomlarını şiddetlendirebilir. Yapılan bir çalışmada, araştırmacılar ayrıca, DEHB’li ergenlerin yalnızca 6,5 saat uyuduklarında daha depresif belirtiler yaşadıklarını ve olumsuz davranışlar sergilediklerini buldular.
Rutininizi Belirleyin
Günlük ve haftalık rutinler oluşturmak, alışkanlıklarınızı düzeltmeye yardımcı olabileceği gibi bazı DEHB semptomlarını hafifletebilir. Günlük rutin olarak yapabilecekleriniz :
- Uyumak, yemek yemek ve fiziksel aktiviteler için belirli zamanlar planlamak.
- İş, ev ödevi, spor aktiviteleri, dinlenme ve hobiler için zaman ayırmak.
- Ertesi gün tamamlamak için akşamları kısa bir görev listesi oluşturmak.
- Ev işlerini, market alışverişini ve ev için yapılacak diğer etkinlikleri planlamak.
Sakin Bir Ortam Oluşturmak
Bir kişinin yaşadığı ortam, zihinsel durumunu büyük ölçüde etkileyebilir. Örneğin sessiz ve sakin bir ortamda yapılan işlere odaklanmak daha kolay olabilir. Ya da pandemi dönemi için uzaktan eğitim gören çocukların; televizyon sesi, makine gürültüleri gibi etkenlerin olmadığı bir ortamda çalışmaları daha kolay olacaktır.
Sakin bir ortam yaratmak için yapabilecekleriniz :
- Nefes alma egzersizleri uygulamak
- Mümkünse çalışma, oyun ve dinlenme için belirlenmiş oda ve alanlara sahip olmak
- Yatıştırıcı kokular solumak
- Düşünceleri, duyguları ve yaşanan olayları yazmak için bir günlük tutmak
- Rahatlatıcı müzikler dinlemek
Egzersiz Yapmak
Düzenli egzersiz yapmak DEHB’nin bazı semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Mevcut araştırmalar, düzenli fiziksel aktivitenin, çocukların beyinlerinde, DEHB semptomlarını azaltabilecek yapısal değişikliklere yol açtığını öne sürmektedir.
Evde yapılabilecek, ekipman gerektirmeyen bir çok antreman çeşidi vardır. Ayrıca dışarıda yapılan antremanlar ve egzersizlerde sosyal mesafenin korunmasına dikkat edilmelidir.
DEHB ile Başa Çıkmak
İlaçlarınızı almak, davranış terapilerine katılmak gibi mevcut tedavilere devam etmeniz önemlidir. Pandemi nedeniyle, DEHB’li birçok kişi, normal dönemlerde olduğu gibi doktorlarını ve sağlık profesyonellerini göremeyebilir veya reçetelerini her zamanki gibi alamayabilir.
Pandemiyle ilgili stresi yönetmek için ilaç dozajını artırmak ve farklı ilaçlar eklemek gibi davranışlardan kaçınılması gerekmektedir. İlaçlarınızdaki olası değişikler için doktorunuza başvurmalısınız.
Telefon görüşmeleri ve e-postalar yoluyla sağlık hizmeti sağlayıcıları ile iletişime geçebilirsiniz. Ayrıca, birçok sağlık hizmeti sağlayıcısı artık görüntülü sohbet yoluyla sağlık değerlendirmeleri, konsültasyonlar ve psikoterapi seansları gerçekleştirdikleri tele-sağlık hizmetleri sunmaktadır.
Aile üyeleri ve arkadaşlarınız ile vakit geçirmek için görüntülü sohbetler gerçekleştirebilirsiniz. Sevdikleriniz size zor zamanlarınızda yardımcı olacaktır. Bu toplantıları önceden planlamayı deneyin. Bir projeyi veya görevi tamamlamak gereken motivasyonu yakınlarınızda bulabilirsiniz.
